Castratie van een reu. Helpt het tegen probleemgedrag zoals uitvallen?

Castratie van reuen is een veelbesproken onderwerp onder hondeneigenaren. Een van de oorzaken is, dat er een heleboel “verhalen” over verteld worden. Een castratie zou helpen tegen agressie, tegen nervositeit, tegen hypergedrag.. De vraag is: klopt dat?

Geen simpel antwoord

Om het maar gelijk ingewikkeld te maken; er is geen gemakkelijk antwoord te geven op wat in eerste instantie een gemakkelijke vraag lijkt. Feit is dat er maar verrassend weinig onderzoek gedaan is naar de effecten van castratie op het gedrag van een reu. Bovendien geven de onderzoeken die er wel gedaan zijn, hele verschillende conclusies.

Een gecastreerde hond heeft bijna geen geslachtshormonen meer. Daardoor kan gedrag dat potentieel een seksuele component heeft, door een castratie verminderd worden. Maar wat een heleboel eigenaren (en helaas ook dierenarts en andere professionals) zich heel vaak niet realiseren, is dat gedrag dat seksueel zou KUNNEN zijn, heel vaak door een andere motivatie heeft. Meestal angst en/of stress.

Markeer- en rijgedrag

Markeergedrag en rijgedrag zijn twee belangrijke voorbeelden. Bij stijging van stress komt namelijk onder meer testosteron vrij als stresshormoon, waardoor het gedrag dat hoort bij voortplantingsgedrag wel in werking gezet wordt maar het dus een hele andere motivatie heeft (meestal een negatieve emotie als angst, die weer stress veroorzaakt). Als je deze honden castreert en niets doet aan de emotie angst, bestaat er een hele grote kans dat ze blijven rijden of markeren als ze weer geconfronteerd worden met die stresserende prikkel. Ze hebben in de loop der tijd vaak geleerd dat het markeren of rijden ervoor zorgt dat hun angst wat vermindert en dus blijven ze het doen. Ondanks dat ze de in eerste instantie veroorzakende hormonen in veel mindere mate hebben.

Dat is waarschijnlijk de reden dat uit onderzoek de volgende cijfers komen als het gaat om het effect van castratie op ongewenst seksueel gedrag:

• 70-80% loopt minder vaak weg (op zoek naar teefjes). Slechts 40% stopt met weglopen.

• 70-80% vertoont minder rijgedrag. Slechts 25% rijdt nooit meer.

• 70-80% markeert minder vaak. Slechts 40% markeert nooit meer.

Conclusies onderzoeken

De meest genoemde gedragsmatige redenen voor een castratie zijn agressie en “druk zijn”. Met name in deze categorie zijn er hele verschillende uitkomsten in onderzoeken:

1. Castratie heeft geen effect op reu-reu agressie

2. Castratie lijkt de kans op agressie niet te verminderen, met mogelijk de uitzondering dat het in sommige gevallen (!) territoriale en reu-reu agressie vermindert.

3. Binnen een huishouden heb je het meeste kans om gebeten te worden door een gecastreerde reu.

4. Reu-reu agressie wordt minder in 60% van de honden.

5. Agressie t.a.v. honden en personen binnen het huishouden kan in 30% van de gevallen dalen

6. Agressie t.a.v. onbekende honden en onbekende personen kan in 10-20% van de gevallen dalen.

Kortom: “we” weten het niet…
In juli 2016 is op het Canine Science Forum een onderzoek gepresenteerd waarvan de resultaten nog niet gepubliceerd zijn. Ik heb daarover dit artikel geschreven: "Castratie heeft mogelijk negatieve invloed op uitvallen."

Dan zijn er nog de verhalen van mensen die vertellen dat de hond echt veel rustiger geworden is na de castratie.. Het is dan vaak onduidelijk of daarmee bedoeld wordt dat er minder agressie is, of dat de hond minder druk is. Dat kan, mogelijk was er toch een seksuele component in het gedrag of is het niveau aan stresshormonen zodanig verlaagd dat het stressemmertje minder snel overloopt. Maar heel vaak helpt een castratie niet. Sterker nog; er lijken aanwijzingen te zijn dat in sommige (!) gevallen agressie van een hond na een castratie juist erger wordt. Daar is naar zover ik weet nog niet onderzoek naar gedaan, maar ik merk in de praktijk en hoor dat ook van collega’s dat het geregeld voorkomt dat er meer agressie is na dan voor de castratie.

Waarvoor castratie niet helpt

Er worden ook nog steeds reuen gecastreerd omdat ze zo druk zijn dat ze trekken aan de lijn, tegen visite opspringen, de hele dag in huis onrustig zijn. In 98% van de gevallen is castratie niet de oplossing, maar moet er meer getraind worden. Wandelen zonder trekken en niet springen zijn oefeningen die je je hond moet leren. Weet je heel erg zeker dat je geen trainingsfouten gemaakt hebt en het trekken en springen blijft een probleem? Dan is het goed om eens met een gedragstherapeut te kijken naar of er ook andere redenen zijn waarom het een probleem is, zoals bv. stress. Maar castratie zal niet de oplossing zijn..
Als je een hond hebt die onrustig is in huis (en je weet zeker dat er geen loopse teven in de buurt zijn!), is het goed om aan drie verschillende dingen te denken. De eerste is te weinig of te veel fysieke en/of mentale uitdaging. De tweede mogelijkheid is dat de hond verlatingsangst heeft en daardoor je onrustig door het huis volgt. De derde mogelijke oorzaak is stress in het algemeen, waardoor een hond zijn rust niet vindt. Opnieuw geldt dat wat de oorzaak ook is; castratie gaat hierbij niet helpen.

Alternatieven

In plaats van een definitieve castratie, kun je ook kiezen voor een implantaat die de hoeveelheid testosteron in het lijf van de reu drastisch vermindert. Ik ken geen onderzoek naar de gedragsmatige effecten hiervan in vergelijking met een echte castratie. In de praktijk zie ik nog wel eens dat de effecten van een implantaat, niet altijd hetzelfde zijn als van een castratie en dat het dus in die zin een weinig voorspellende waarde heeft voor het effect van de operatie zelf.

Kortom: er is geen eenduidig antwoord te geven over het effect van castratie van een reu op het gedrag van de reu.
Wel is het duidelijk dat er een heleboel fysieke voor- en nadelen zijn aan een castratie. Recentelijk is er een onderzoek gedaan naar het effect van castratie en sterilisatie op gewrichtsproblemen en kanker bij Golden en Labrador Retrievers. Het voert in dit artikel te ver om uitgebreid op de conclusies in te gaan, maar het lijkt erop te wijzen dat castratie/sterilisatie geen positief effect heeft op het voorkomen van deze gezondheidsproblemen (lees hier gratis het volledig artikel) .

Bronnen:
- Behavior Problems of the dog and cat, third edition. G. Landsberg, W. Hunthausen en L. Ackerman
- Long-Term Health Risks and Benefits Associated with Spay / Neuter in Dogs – L. Sanborn
- Long-Term Health Effects of Neutering Dogs: Comparison of Labrador Retrievers with Golden Retrievers. B. Hart, L. Hart, A. Thigpen, N. Willits.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, gedragstherapeut. Overname alleen met toestemming van de auteur. Een link vermelden mag altijd!