Dominantie? Of iets anders?

Dat ik niet (meer) werk volgens het dominantiemodel, blijkt als het goed is wel uit deze website en de artikelen die ik eerder over dit onderwerp heb geschreven (zoals deze en deze). Dominantie blijkt niet dé verklaring te zijn voor een heleboel gedrag van onze hond. Maar wat is er dan wel? Daar heb ik ook eerder een theoretisch artikel over geschreven (lees hier), maar het valt nog niet altijd mee om het te vertalen in de praktijk.

Verklaringen ‘dominante’ gedragingen

Daarom vind je in dit artikel een aantal praktische voorbeelden die vroeger als dominant gedrag werden gezien en hoe je dat gedrag met de inzichten van tegenwoordig ook zou kunnen verklaren. Ik ga daarbij uit van voorbeelden zoals die door de gemiddelde hondeneigenaar gegeven wordt als je vraagt; wat zijn situaties waarin je je hond dominant zou noemen (en dus niet volgens de wetenschappelijke definities van een tiental jaren geleden)?
 

Op de bank liggen.

Vanuit de dominantietheorie wordt gesteld dat een hond, die fysiek op een hogere plek zit dan de roedelgenoten, ook hoger in rang is. Een dergelijke hond zou op deze manier zijn dominante rang bevestigen of proberen dominant te worden. Soms begint een hond te grommen als de eigenaar de hond van de bank wil halen. Daar wordt dan ook het predikaat “dominantie” aan geplakt.
Als we daar het verhaal van de rijkdommen (lees dit artikel) tegenaan houden, ontstaat er een heel ander beeld. De meeste banken zijn zacht en warm en tochtvrij. Daardoor is het, ook voor onze honden, een fijne plek om te liggen. Het kan daardoor een rijkdom (resource) worden, die voor de hond zo belangrijk kan worden dat hij agressie in zet om de banks als zijn eigendom te houden. Als de hond geleerd heeft in deze of in andere situaties dat agressie ervoor zorgt dat de eigenaar hem niet meer van de bank afhaalt, heeft hij daarmee een goede strategie gevonden om zijn resource te houden. Geen dominante hond, maar een hond die geleerd heeft dat zijn gedrag ervoor zorgt dat hij dat kan houden wat belangrijk voor hem is, namelijk de bank.

Als eerste naar buiten of een deur door.

Degene die als eerste een deur door gaat, naar buiten gaat, wordt in het dominantiemodel als dominant benoemd of als een hond die dominant wil worden. Volgens sommigen vanwege het achterliggende idee dat in een roedel de alpha voorop loopt (wat ook de verklaring zou zijn voor het feit dat honden die aan de lijn trekken dominant zouden zijn). In deze theorie zou je er al vraagtekens bij kunnen hebben. Ook binnen een wolvenroedel worden de taken namelijk verdeeld en is het niet zo dat de alpha alles doet. De alpha hoeft immers niet in alles even goed te zijn en het kan zijn dat hij de jachttaken delegeert naar anderen die daar beter in zijn.
Volgens de nieuwe inzichten, zijn honden die als eerste door de deur willen, meestal energiek en willen ze simpelweg gewoon naar buiten. Ze hebben simpelweg niet geleerd dat ze even moeten wachten. Waarmee ik dus gelijk aangeef dat het geen probleem is om wel als eigenaar zelf altijd als eerste naar buiten te gaan. Het geeft duidelijkheid en is consequent en dat is altijd goed voor een hond. Maar het heeft niet het effect dat je als eigenaar dominant bent over je hond.

Agressie ten opzichte van onbekende honden.

Veel hondeneigenaren zeggen dat hun hond dominant is ten opzichte van onbekende honden, als de hond agressie vertoont bij een ontmoeting. Als je de gemiddelde hondeneigenaar mag geloven, lopen er een heleboel dominante honden in het park, die door middel van agressie de baas zijn of proberen te worden.
Ook volgens het wetenschappelijke dominantiemodel is dit onzin. In de dominantietheorie is dominantie altijd al een beschrijving van een relatie geweest tussen twee individuen die een band met elkaar hebben. Die band is er niet tussen twee honden die elkaar niet of amper kennen en in het park tegen komen. Dus zelfs volgens de dominantietheorie is dit een onjuiste uitspraak.
Volgens de nieuwe inzichten zijn honden die agressie vertonen ten opzichte van onbekende honden, heel vaak honden die agressie vertonen vanuit onzekerheid. Ze vinden andere honden spannend. Gewoon, omdat dat hun persoonlijkheid is. Of omdat ze in het verleden een nare ervaring gehad hebben met andere honden. Ze hebben geleerd dat de agressie ervoor zorgt dat de andere honden (meestal) op een afstand blijven. Het is hun “coping strategy” geworden, hun omgangsmechanisme in een moeilijke situatie.
Overigens; in het wild zijn wolven zeer agressief ten opzichte van onbekende wolven die hun territorium betreden. Als je dan al het vergelijk wilt maken met wolven, dan is het vanuit dat uitgangspunt bijna een wonder te noemen dat er ook heel veel honden zijn die wél goed overweg kunnen met onbekende honden. Niet iedere hond is van nature sociaal... Het zijn maar drie voorbeelden van “dominant gedrag” die volgens andere inzichten ook prima verklaard kunnen worden.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, kynologisch gedragstherapeut. Meer weten? Schrijf je in voor de nieuwsbrief!