Een uitvallende hond; neem jij voldoende je verantwoordelijkheid?

Ken je dat? Dat gevoel dat je hebt als je met meerdere onbekende mensen in een lift staat? Dat vervelende gevoel dat iemand te dicht bij staat en dat je hem of haar het liefst van je af zou willen duwen? Je doet het niet, omdat het sociaal ongeaccepteerd gedrag zou zijn maar als je je gevoel zou volgen… Onze honden hebben dat gevoel ook en het wordt tijd dat we ze een handje helpen!

Uitvallen gebeurt niet zomaar

Hondengedrag is in de loop der tijd zo ontwikkeld dat het gedrag van de één, agressie van een ander remt. Denk hierbij aan kalmerende signalen als wegdraaien van het hoofd en tongelen. Als een hond dit gedrag vertoont, ervaart hij iets als een bedreiging of vindt hij de situatie om een andere reden stressvol. Hij tolereert de situatie, maar vindt het niet prettig. Zoals wij in de lift onze adem misschien even inhouden en we geen oogcontact maken met onbekende persoon die te dichtbij staat (lijkt wel erg op het wegdraaien van het hoofd dat de hond doet!). Want; er zit iemand te ver in onze persoonlijke ruimte!

Je kunt je situaties bedenken waarbij je een persoon in die lift wel van je af zult duwen. Bijvoorbeeld als hij nog dichterbij komt of zich zodanig gedragen dat je je bedreigd voelt (bv. als hij je aanraakt terwijl je dat niet wilt). Voor onze hond gaat die regel exact hetzelfde op! Maar als een hond in dat geval blaft, gromt of probeert te bijten, vinden we zijn gedrag ineens raar en wordt de hond daarop veroordeeld als agressief. Met een beetje pech belandt de hond in het asiel of wordt hij herplaatst. Als de hond geluk heeft, heeft hij een eigenaar die begrijpt dat het gedrag vanzelfsprekend ongewenst is (want risico op bijtincidenten) maar dat het niet eerlijk is als de hond als gevolg daarvan een label opgeplakt krijgt. Het is namelijk onze verantwoordelijk als eigenaren om ervoor te zorgen dat de persoonlijke ruimte van de hond zodanig gerespecteerd wordt dat hij zich niet sociaal ongeaccepteerd HOEFT te gedragen!

Nuance

Vanzelfsprekend is er de nuance. Als eigenaar is het niet altijd even gemakkelijk om ervoor te zorgen dat je hond geen indringer in zijn persoonlijke zone krijgt. Simpelweg omdat een hond bv. zo’n grote persoonlijke zone kan hebben, dat het daardoor bijna ondoenlijk is om in de omgeving van andere honden en/of mensen te zijn. Persoonlijkheid (al dan niet rasgebonden) kan een rol spelen, maar meestal is zo’n grote persoonlijke zone het gevolg van een negatieve ervaring in het verleden (ééntje kan al voldoende zijn. Nog vaak denken eigenaren dat het normaal is voor een hond om onbezorgd en zonder conflicten te kunnen spelen met onbekende honden. De ervaring leert dat dit voor veel honden toch wel behoorlijk stressvol is (en daarmee een risico op conflicten en dus vergroting van de persoonlijke ruimte). In een wetenschappelijk artikel* wordt beschreven dat het cortisol-gehalte (een indicator van stress) bij honden die 20 minuten op een omheind honden-uitlaatterrein in contact komen met onbekende honden, significant stijgt. Je kunt je dus afvragen of het in het algemeen zo is dat honden ontmoetingen met onbekende honden wel zo leuk vinden.

Ondanks dat het lastig is om een hond te hebben met een grote persoonlijke ruimte, zul je als eigenaar je verantwoordelijkheid moeten nemen. Die kun je namelijk niet leggen bij potentiele slachtoffers en ook niet bij je hond. Die reageert omdat hij geen indringer in zijn persoonlijke ruimte kan verdragen, om welke reden dan ook…

Wat kun je doen

Wat kun je doen als je een hond hebt met een grote persoonlijke ruimte?

• Houd voldoende afstand van datgene dat je hond als bedreigend zou kunnen ervaren.
• Geef je hond de ruimte en gelegenheid om de afstand te vergroten als hij dat wil en dwing hem niet tot het maken van contact
• Als je personen op visite krijgt en je hond vindt dat niet leuk, voer dan ZELF brokjes aan hem op het moment dat hij naar de onbekende persoon kijkt. Geef het NIET in de handen van de visite (een veel gehoord advies) omdat er bij bv. voergevoelige honden een reeele kans bestaat dat je hond over zijn eigen grens heen gaat en ineens een onbekende in zijn persoonlijke ruimte aantreft zonder dat hij er zelf erg in had. Dit kan leiden tot agressie.
• Verdiep je in de lichaamstaal van je hond. Voordat een hond uitvalt, laat hij meestal een heel scala aan andere signalen zien dat er iemand (mens of hond) te ver in zijn persoonlijke ruimte zit. Als je daar als eigenaar bijtijds op weet te reageren, verklein je het risico op uitvalgedrag aanzienlijk.
• Probeer met behulp van training de persoonlijke ruimte van je hond terug te brengen naar gemiddelde proportie. Dit betekent dus niet dat hij iedereen maar in zijn ruimt hoeft te dulden, maar dat het geen probleem hoeft te zijn als honden/mensen langs lopen. De BAT-training is hiervoor uitermate geschikt.

Aaien

Tot nu toe gaat het in dit artikel vooral over de persoonlijke ruimte die honden hebben tegenover onbekenden. Maar ook tegenover bekenden zoals bv. de eigenaar heeft een hond een persoonlijke ruimte. Die is meestal kleiner dan tegenover onbekenden, maar ook hiervoor geldt dat ervaringen of persoonlijkheid ervoor kan zorgen dat die ruimte groter is dan je misschien op voorhand zou denken. Veel bijtincidenten binnen een huishouden hebben hiermee te maken.
Als je dicht in de persoonlijke ruimte van je hond komt, bijvoorbeeld als je hem aait, is het goed dit te doen volgens de 5 seconden regel. Je aait je hond vijf seconden en stopt dan. Als hij het prettig vindt (lees; je zit niet te ver in zijn persoonlijke zone) zal hij dat met zijn lichaamstaal aangeven, net als dat je het aan zijn lijf kunt zien wanneer hij het niet leuk vindt. Kijk maar eens naar dit filmpje.

Algemeen advies

De persoonlijke ruimte van honden is voor iedere eigenaar belangrijk. Ook voor degenen die een hond hebben die zonder problemen anderen in hun zone laten. Een groot deel van de conflicten tussen onbekende honden en ongewenste reacties op personen kan voorkomen worden als we allemaal rekening houden met persoonlijke ruimtes.

• Laat niet honden ongecontroleerd op elkaar af komen, als je niet weet of de andere hond dat wel prettig vindt. Als beide eigenaren de honden even aanlijnen en met elkaar afstemmen wat de andere wel/niet leuk vindt, kun je ze een overwogen besluiten nemen om ze wel of niet met elkaar te laten spelen. Want onthoud; lang niet elke hond vindt een ontmoeting met een onbekende hond leuk.
• Als honden aangelijnd zijn, houd gepaste afstand. Laat ze niet aan elkaar snuffelen. Doordat een hond aan de lijn zit, kan hij erg moeilijk zelf afstand nemen als er een andere hond in zijn persoonlijke ruimte zit. De kans is dan groot dat hij met agressie reageert.
• Deze en meer goede adviezen kun je ook lezen in de Hondenetiquette, ontwikkeld door Renate Steinfort en Jennifer de Jongh.

Samenvatting
Honden hebben net als mensen een persoonlijke ruimte. Als een ander te ver die persoonlijke ruimte binnendringt, kan dat leiden tot afweergedrag wat wij van honden ongewenst gedrag vinden. Vanwege veiligheid is het belangrijk dat eigenaren de verantwoordelijkheid nemen om ervoor te zorgen dat de persoonlijke ruimte van de hond gerespecteerd wordt. Als die zone groter is dan gemiddeld, waardoor er een grote kans is op het vertonen van ongewenst gedrag, is de eigenaar degene die ervoor moet zorgen dat zijn eigen hond, anderen en hijzelf veilig blijft door een aantal maatregelen te nemen. Maar ook mensen met een hond met een gemiddelde persoonlijke zone kunnen ervoor zorgen dat zij in hun doen en laten de ruimte van andere honden respecteren.

Wil je meer weten over hoe je uitvallen naar onbekende honden en/of onbekende personen kunt veranderen? Kijk dan hier voor de mogelijkheden daartoe. 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, gedragstherapeut. Overname zonder toestemming is niet toegestaan, delen van de link wordt gewaardeerd.