Doe jij genoeg met de emotie van je hond?

Honden hebben emoties, toch? Als ik je die vraag stel, is je antwoord hoogstwaarschijnlijk. “Ja, natuurlijk!” Gelukkig lijken steeds meer mensen zich hiervan bewust, maar waarom wordt er dan nog zo weinig rekening mee gehouden? Dat honden bang, boos, blij of verdrietig zijn?

Het is een vraag die ik mezelf vaak stel en ik eigenlijk nog geen antwoord op heb. Als ik met eigenaren praat over hun hond, omdat ze graag een oplossing willen en daarvoor bij mij terecht komen, ligt de focus vooral op het gedrag van de hond. Dat snap ik, want het gedrag is hetgene dat problemen veroorzaakt. De hond blaft, gromt, valt uit, sloopt, jankt.. En daar hebben begeleiders en hun omgeving last van.

Ondanks dat begeleiders vaak heftig knikken als je vraagt; “heeft je hond emoties?”, verdwijnt dit idee al snel als die emoties leiden tot vervelend gedrag. Begeleiders staan er niet bij stil, dat de hond sloopt omdat hij bang is. Of uitvalt. Of gromt. Of blaft. Of jankt…. Als je je bij het veranderen van het gedrag concentreert op de emotie, is de kans op een langere termijn oplossing veel groter en – minstens net zo belangrijk – verandert er ook iets essentieels voor de hond. Of, zoals de neuro-wetenschapper Jaak Panksepp het zei tijdens het seminar dat hij in Nederland gaf over emoties: “Emotional issues are important in how you can train your dog” (In het Nederlands; Emotionele problemen zijn belangrijk voor wat je je hond kunt trainen/leren)

Overleven of niet

Emoties zijn van levensbelang. Ze bepalen voor een groot deel gedrag, omdat ze je vertellen wat belangrijk is om te kunnen overleven en wat daarvoor niet belangrijk is. Dat geldt voor mensen, maar ook zeer zeker voor dieren. Decennia lang was het “not done” om te praten over emoties bij dieren. Dat hebben we te danken aan onder meer wetenschappers als Skinner (die ons een heleboel geleerd heeft over leerprincipes), die alleen maar gedrag bestudeerde en niets wilde weten van emoties.
In de loop der jaren wijst onderzoek er steeds meer en meer op dat dieren dezelfde emoties kennen als wij. “We have ancient minds in our brains, ancient mechanisms that we share with vertabraes” (NL: we hebben aloude gedachten in onze hersenen, aloude mechanismes die we gemeen hebben met gewervelden) aldus Panksepp.
Hij gaat ervan uit dat mensen en andere zoogdieren dezelfde primitieve emoties hebben die we nodig hebben voor om te overleven. Jarenlang heeft hij onderzoek gedaan naar emoties en dat heeft geresulteerd in een indeling van systemen en de gevoelens die daar volgens hem bij horen:

SEEKING ==> Enthousiasme

RAGE ==> Boosheid 

FEAR ==> Angst 

LUST ==> Seksuele opwinding

CARE ==> Teder en liefdevol

PANIC ==> Eenzaam en verdrietig 

PLAY ==> Blij

Panksepps conclusie is dus dat alle zoogdieren de emoties enthousiasme, boosheid, angst, seksuele opwinding, tederheid en liefde, eenzaamheid en verdriet en blijdschap voelen. Het voert te ver om al die systemen en de exacte details en definities hier te bespreken. Dat heeft Panksepp uitgebreid gedaan in zijn boeken Affective Neuroscience  en The Archeology of Mind . Ik raad je van harte aan om daar minstens één boek van te lezen.

Maar wat heb je er nu aan dat je weet dat je hond dezelfde basisemoties heeft als jij? En je daar dan vervolgens ook naar handelt (want die stap vergeten we nog wel eens met zijn allen). Als eerste verbetert het het welzijn van de hond. Want als je dit weet, kun je dan nog:

• een pup de eerste nacht weg van zijn moeder de hele nacht in zijn uppie laten janken in zijn bench in die nieuwe voor hem onbekende omgeving? Hoe zou die pup zich voelen?
• op je hond mopperen als voor de zoveelste keer de plinten kapot gevreten heeft als hij alleen is, omdat hij zich eenzaam voelt?
• boos worden op je hond omdat hij gromt naar het buurjongetje dat hem eerder al eens geplaagd heeft en waar hij bang voor is?
• aan de riem trekken omdat je hond uitvalt naar die andere hond waar hij al eens heel erg van geschrokken is?
• de speluitnodiging van je hond negeren, als je weet dat hij gewoon hartstikke blij is?

En zo kan ik nog heel lang door gaan…. 

Ten tweede… Als je weet wat de emotie van je hond is als hij zich op een bepaalde manier gedraagt, is het makkelijker om de omstandigheden zo te creeren dat die emotie minder snel ontstaat. En dus het gedrag minder vaak een probleem is. Daarnaast kun je dan met behulp van training de emotie ook gaan veranderen. Of zoals Panksepp het zegt: “Reinforcement is what happens when you produce a positive feeling in an animal through the SEEKING system”. (NL: Bekrachtiging vindt plaats als je een fijn gevoel in een dier opwekt met behulp van het SEEKING systeem).

Kortom: geef niet alleen een politiek-correct antwoord op de vraag: hebben honden emoties? Maar handel er vooral ook naar. Beschouw en behandel je hond als een individu met zijn eigen persoonlijkheid (volgens Panksepp: “persoonlijkheid is gebaseerd op je emotionele krachten en zwaktes”). Met eigen emoties en daaruit voortvloeiende behoeftes. Dat geldt voor iedere hond (en dier overigens) maar zeker ook voor honden met een probleem. Kijk verder dan alleen “dat vervelende gedrag” en zorg ervoor dat je begrijpt hoe hij zich voelt en wat je daar aan kunt veranderen. Dan is er een veel grotere kans dat je het probleem oplost. Voor hem. Maar ook voor jou!

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, gedragsspecialist. Overname is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming van de auteur. Dit artikel met behulp van de link delen op social media wordt op prijs gesteld.