Leerprincipes; onmisbaar als je gedrag van je hond wilt veranderen

Om gedrag van je hond te kunnen veranderen, is het handig om te weten hoe een hond (en eigenlijk ieder levend wezen) leert. Een beetje kennis van de leerprincipes vind ik onmisbaar voor iedereen die een dier in huis heeft, omdat bepaald (probleem)gedrag heel vaak terug te voeren is op iets wat het dier geleerd heeft. Ook al was dat op dat moment niet helemaal de bedoeling… Een voorbeeld is de vraag die pupeigenaren vaak hebben.

“Als ik op de bank zit te lezen, komt de pup voor me staan en dan blaft hij. Hij blijft maar blaffen, totdat ik hem aai of met hem ga spelen. Stop ik daarmee, dan begint het hele feest van voren af aan. Hoe komt dat?”
Als je weet hoe een hond leert, dan is deze vraag gemakkelijk te beantwoorden. 

Iedereen op deze aarde doet dingen omdat het hem wat oplevert, op de lange of op de korte termijn.

Zelfs iemand die geld doneert aan een goed doel of vrijwilligerswerk doet, doet dat uiteindelijk ook voor een deel voor zichzelf. Het geeft misschien status en bewondering van anderen of simpelweg het gevoel iets goed gedaan te hebben. Gelukkig maar, anders zouden er waarschijnlijk veel minder mensen zijn die zich om hun omgeving zouden bekommeren.

Het resultaat van dat wat we doen, bepaalt of we een volgende keer iets opnieuw gaan doen of dat we er van af zien. Gedrag herhaalt zich, of vermindert. Of iemand nog een keertje iets doet, hangt af van het gevolg van wat diegene doet. Je kunt op vier verschillende manieren iets leren.

• Je doet iets, en als gevolg daarvan krijg je de beschikking over iets dat leuk, lekker of prettig is.

Je levert bijvoorbeeld goed werk af voor je baas, je krijgt een extra bonus. Dat leuks, lekkers, of prettigs vergroot de kans dat je een volgende keer in eenzelfde situatie of bij een zelfde vraag hetzelfde doet als de keer ervoor. Een ander voorbeeld; een hond voert een commando goed uit en krijgt daarvoor een koekje of er wordt met hem gespeeld. Dit principe heet positieve bekrachtiging.
Ter illustratie van positieve bekrachtiging (positive reinforcement); klik hier

 • Je doet iets, waardoor er iets onprettigs uit je omgeving verdwijnt en je je weer fijner voelt.

Je maakt bijvoorbeeld je huis schoon zodat je van alle troep en chaos verlost bent. Na de tijd heb je een prettig gevoel, omdat een vervelende situatie veranderd is waardoor je je beter voelt. De kans is groot dat je een volgende keer in een soortgelijke situatie hetzelfde gaat doen en je gedrag zich dus herhaalt. Een ander voorbeeld; je hond blaft tegen de postbode. Die komt maar gaat ook elke keer weer weg. Dit principe heet negatieve bekrachtiging.

• Je doet iets, als gevolg waarvan je je niet prettig voelt.

Je houdt bijvoorbeeld je vinger tussen de deur en die valt dicht. De kans dat je een volgende keer je vinger tussen de deur houdt, is een stuk kleiner geworden. De kans op herhaling van je gedrag wordt kleiner. Een ander voorbeeld; een hond jaagt achter vee aan en draagt een stroomband. Als hij jachtgedrag vertoont, krijgt hij een stroomstoot. Dit principe heet positieve correctie. Positief heeft in dit geval dus niets te maken met leuk of goed!

 • Je doet iets, waardoor er iets uit je omgeving verdwijnt dat je leuk, lekker of fijn vindt.

Je rijdt bijvoorbeeld zo hard dat je je rijbewijs tijdelijk kwijtraakt. Je doet dus iets waardoor je in een minder prettige situatie komt. Je zult in het vervolg waarschijnlijk niet meer zo hard rijden. Een ander voorbeeld; een pup springt constant tegen je op en bijt je in de kuiten. Je haalt hem weg uit zijn sociale context door bijvoorbeeld uit de kamer te verdwijnen. Dit principe heet negatieve correctie.

Terug naar het begin

Als je nu terug naar de vraag in het begin van de pupeigenaar en je legt die naast de leerprincipes, dan is het te analyseren wat er gebeurt. De pup blaft en als gevolg daarvan gaat de eigenaar de hond aaien of er mee spelen. De hond vindt dat leuk en prettig. Het aaien of het spel is voor de hond een positieve bekrachtiger, waardoor volgens het principe de kans dat de pup het opnieuw gaat doen heel groot is.

Door te weten hoe leerprincipes werken, heb je meerdere manieren in handen om het gedrag van je hond te beinvloeden. In het verleden werd er vooral en bijna uitsluitend gewerkt met positieve correctie. De onprettige prikkel was/is vaak de slipketting. Cesar Millan maakt ook gebruik van positieve correcties, onder meer met de aanraking in de flank van de hond. Voorstanders noemen dat een tikje, tegenstanders noemen het een schop. Meestal heeft het effect in die zin dat het ongewenst gedrag van de hond vermindert. Er is dus een onprettige prikkel toegediend waardoor de kans op herhaling minder wordt. Het is dus een positieve correctie.

Inzicht in leerprincipes geeft je gereedschap om je hond geen pijn te hoeven doen als hij iets doet wat je niet prettig vindt. Je dier pijn doen of zich onprettig laten voelen is onnodig, want het kan anders! Als je er meer over wilt weten, is het boek Honden Sneller Laten Leren (Pamela Reid) een aanrader.

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, gedragstherapeut voor honden.