Je hond is niet gek...: over het leer-effect van dat wat er in de omgeving gebeurt

Honden zijn dieren met over het algemeen een goed stel hersens. Ze zijn goed in staat om te leren wat jij van ze verwacht. Zeker als je gedrag dat je wilt bekrachtigt. En misschien corrigeer je gedrag dat je niet wilt (al ben ik daar geen fan van, maar ontkom je er soms ook niet aan om grenzen aan te geven. Maar dat is een ander verhaal ;) ) Ik schreef daar eerder al dit artikel over, wat handig is om te lezen als je je hond 'dingen' wilt leren. Maar dat is niet de enige manier waarop een hond leert! 

Je hond kan leren op basis van dingen die hij bewust doet. Hij weet dat als hij gaat zitten, dat hij een koekje krijgt. Als hij naar je toe komt, dat je met hem gaat spelen of als hij voor je gaat zitten, je tegen hem praat (en hij dus aandacht krijgt). Op basis van ervaringen in het verleden, maakt hij keuzes in wat hij doet (of niet doet). Hij leert dat hij met zijn gedrag effect heeft op wat er in zijn omgeving gebeurt. 

Maar een andere manier van leren staat eigenlijk helemaal los van wat je hond doet. Nou ja, los van de bewuste keuzes die je hond maakt in wat hij doet. 
Hij leert dat bepaalde prikkels in zijn omgeving, de voorspeller zijn van iets anders. Dat samen leidt tot bepaald gedrag, waar je hond meestal niet over nadenkt. 
Bijvoorbeeld; jij pakt zijn riem. Dat voorspelt voor hem dat je met hem gaat wandelen (en dus gaat hij opgewonden blaffen). 
Of je loopt naar de keuken en pakt zijn voerbak. Dat voorspelt voor je hond dat hij eten en krijgt (en dus gaat hij kwijlen).

Hij heeft associaties gemaakt met wat er in zijn omgeving gebeurt.
Hij heeft geleerd dat bepaalde dingen die in zijn omgeving gebeuren, voor hem een bepaald gevolg hebben. 
Los van wat hij zelf doet. 
Dat wat hij doet, komt daarna. 

Deze manier van leren heet klassieke conditionering. En deze manier speelt vaak een belangrijke rol in het ontstaan van probleemgedrag en vaak óók in een oplossing daarvan. Dat komt omdat die voorspellende prikkels vaak een bepaalde emotie opwekken bij je hond. In de voorbeelden hierboven over het wandelen en de voerbak zijn dat (hoogstwaarschijnlijk) positieve emoties. Maar bij probleemgedrag gaat het vaak over negatieve emoties. 

Denk bijvoorbeeld aan een hond die bang is voor vuurwerk en daarom in het donker niet meer mee wil wandelen. Het donker is voor hem de voorspeller geworden van dat er vuurwerk afgestoken gaat worden. 
Of een hond die in het verleden is aangevallen door een andere hond. Als hij een onbekende hond ziet, gaat hij blaffen. De andere hond is voor hem een mogelijke voorspeller geworden van een aanval. 
Dat is allemaal klassieke conditionering. 
Gebaseerd op associaties en voorspellende prikkels. Gevolgd door emoties die vervolgens weer leiden tot voor initieel onbewust gedrag. 

Als je iets aan dergelijke problemen wilt doen, is het belangrijk dat je dus ook kijkt naar wat je hond geleerd heeft over die prikkels. En dat je probeert iets te doen aan de emoties die dat (probleem)gedrag opwekken. Dan pas los je het probleem écht op! 
Je kunt mogelijk met behulp van de operante conditionering (zie dit artikel voor meer uitleg) leren om andere dingen te doén. Maar dan raak je niet de kern van het probleem. 

Is dat dan moeilijk? Die emoties veranderen? 
Soms wel en soms niet. Het hangt heel erg van de uitlokkende prikkel af. 
Om die emotie goed te kunnen veranderen is het namelijk belangrijk dat je je hond wel de prikkel kunt laten waarnemen (want tja, als hij het niet hoort of ziet valt er ook weinig te trainen...). Maar dat moet dan wel zodanig zijn, dat hij er bijvoorbeeld  NIET bang voor wordt. 
Het wordt dus een stuk makkelijker als je de intensiteit van de prikkel kunt veranderen. Bijvoorbeeld door op grotere afstand te gaan staan. 
Of door te werken met een geluidsbestand waar je dan het volume van kunt verminderen. 

Die prikkel moet dan de voorspeller worden van iets prettigs voor je hond. Voer, speeltjes of aandacht bijvoorbeeld. Daar gaat het nog wel eens mis; je moet dus dat wat je hond eng vindt aanbieden vóórdat je iets leuks geeft. En niet andersom! 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is niet toegestaan zonder toestemming. Delen wordt op prijs gesteld!