Is je hond pessimistisch of optimistisch?

Als je een hond hebt die zich zorgen maakt over sommige dingen (zoals geluid of voorwerpen of honden of mensen), dan worden de woorden angst/bang en onzeker heel vaak door elkaar gebruikt. Zoals zo vaak, is er wel eens spraakverwarring binnen 'hondenland' over wat we er eigenlijk mee bedoelen. Om het nog wat ingewikkelder te maken - of niet vind ik persoonlijk maar daarover verschillen de meningen - blijkt uit onderzoek ook nog dat honden pessimistisch of optimistisch kunnen zijn. Hoe zit dat? 

In 2014 is er Australië onderzoek gedaan naar de vraag of honden pessimistisch of optimistisch kunnen zijn en zo ja hoe je dat dan zou kunnen definiëren of herkennen. 
In het onderzoek werd in eerste instantie het ene geluid gekoppeld aan melk (wat de honden het liefst dronken) en een ander geluid aan water (prima maar minder interessant ;) ) Als dat geluid voor de honden de voorspeller geworden was van wat er ging komen, werden ze blootgesteld aan een geluid met componenten van het 'melk-geluid' en van het 'water-geluid'. Sommige honden bleken te verwachten dat ze melk zouden krijgen. Anderen dachten dat er water zou komen. 
De honden die zaten te wachten op melk, werden optimistisch genoemd. Blijkbaar verwachten zij op de tonen die iets leuks en iets minder leuks voorspellen, eerder iets leuks. Dus: optimistisch. 
De honden die ervan uitgingen dat ze water kregen, werden pessimistisch genoemd. Want blijkbaar dachten zijn dat de combinatie van tonen die iets leuks en minder leuks voorspelden, uiteindelijk het minder leuke als resultaat hadden. Dus: pessimistisch. 

Wat kun je hier nu mee als honden-eigenaar? 
Het is denk ik goed je te realiseren dat er het verschil is. En dat een hond die pessimistisch aangelegd is, er meer moeite mee heeft als hij iets fout doet bijvoorbeeld. En dat een hond die pessimistisch aangelegd is, makkelijker bang kan worden in nieuwe situaties. Omdat hij verwacht dat zo'n nieuwe situatie voor hem minder gunstig zal uitpakken. Zo'n pessimistisch aangelegde hond kun je dus helpen door veel makkelijke oefeningen met hem te doen, waarvan hij de uitkomst goed heeft. Dat zal helpen in het opbouwen van zijn zelfvertrouwen. Dat zelfvertrouwen betekent overigens niet dat zijn aanleg veranderd is; de kans is groot dat hij in nieuwe situaties eerder het glas half leeg ziet dan half vol. Maar als een hond meer zelfvertrouwen heeft, kan het wel helpen om ervoor te zorgen dat hij minder snel bang wordt. 

Een hond die optimistisch is aangelegd (en gelukkig waren er binnen dit onderzoek meer optimistische dan pessimistische honden, alhoewel de onderzoekers wel zeggen dat ze niet weten of dat representatief is voor de volledige honden-populatie), verwacht dus eerder dat er leuke en positieve dingen gebeuren in een nieuwe situatie. Ook die honden kunnen natuurlijk bang worden, als ze schrikken of op een andere manier een negatieve ervaring hebben. Maar het risico is waarschijnlijk een stukje kleiner. 

Ik vind het zelf altijd belangrijk om een onderscheid te maken tussen wat een emotie is (waar een hond op kan reageren en waar je iets aan zou kunnen veranderen met behulp van training) en een eigenschap. Dat maakt dat ik honden die pessimistisch zijn, omschrijf als onzeker. Ze zijn niet per definitie bang, want dat zijn niet twee dezelfde dingen. Een pessimistische hond hoeft helemaal niet bang te zijn! Maar het risico op angst is wat groter. Vanwege de onzekerheid ontwikkelt het makkelijker. 
Daaraan gekoppeld noem ik een optimistisch hond vaak zelfzeker. Het is een hond die vol vertrouwen een nieuwe situatie in stapt en niet zo snel van de leg te brengen is. Kent een optimistische hond angst? Zeker wel, dat kan heel goed. Want angst is een universele emotie die bij ieder individu voor kan komen. Ongeacht de aanleg van persoonlijkheid en de verwachtingen over de wereld om je heen.

Wil je meer leren hierover? Of hiermee aan de slag? Kijk dan eens naar mijn lesprogramma Angst.

Wil je het onderzoek zelf lezen? Dit is de referentie:
Melissa J. Starling, Nicholas Branson, Denis Cody, Timothy R. Starling, Paul D. McGreevy. Canine Sense and Sensibility: Tipping Points and Response Latency Variability as an Optimism Index in a Canine Judgement Bias Assessment. PLoS ONE, 2014; 9 (9): e107794 DOI: 10.1371/journal.pone.0107794

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname is zonder toestemming niet toegestaan. Delen van de link naar dit artikel via social media wordt op prijs gesteld.