Waarom helpt biefstuk niet bij een uitvallende hond?

Ken je dat? Je komt op straat een onbekende hond tegen en jouw hond flipt. Wat je ook doet; commando geven, aan de riem trekken of hem iets heel erg lekkers voor zijn neus houden… Niets werkt. Zelfs een biefstuk (als je dat al mee zou nemen), brengt hem niet op andere gedachten. De verklaring is eigenlijk best simpel.. 

Om te begrijpen waarom jouw hond niet bereikbaar is voor lekkere of leuke dingen, is het essentieel dat je weet waarom je hond doet wat hij doet als hij uitvalt.

Voor de meeste honden geldt, dat hun gedrag gedreven wordt door de emotie angst. Ze voelen zich bedreigd in de situatie waarin ze een prikkel zien. Meestal is dat een onbekende hond of een onbekende persoon, maar het kan ook een voorwerp of ander dier zijn.

Een uitvallende hond is dus meestal een hond die zich bedreigd voelt door een prikkel. Hoe dat precies zit, kun je in dit artikel lezen. Angst is een primaire emotie die gemaakt is om de overlevingskansen van een individu (mens of dier) te vergroten. Het vraagt een snelle reactie. Als je in een levensbedreigende situatie bent en je moet nog uitgebreid nadenken, is het vaak te laat.

Reflex
Het lichaam is er dus op gemaakt om heel snel te reageren in een bedreigende situatie.
De prikkel wordt waargenomen en komt binnen in het zenuwstelsel van de hond. Daar wordt de afweging gemaakt of die prikkel een bedreiging is of niet. Als het zenuwstelsel besluit dat het niet ok is, wordt een belangrijk proces in werking gesteld.
In een reflex.
Dit is essentieel en belangrijk om te begrijpen! Dat wat er vervolgens gebeurt als een hond een prikkel eng vindt, is een reflexmatig iets dat in eerste instantie volledig onbewust gebeurt. De hond heeft er zelf dus ook geen controle over!

De reflex zorgt ervoor dat het lichaam klaar staat om in actie te komen. Actie om een einde te maken aan de bedreigende situatie. Om dat te realiseren, komen er diverse stoffen vrij in het lijf. Hormonen en neurotransmitters die ervoor zorgen dat de bloeddruk omhoog gaat, de hond sneller kan ademhalen, er fikse spierspanning is en dat minder belangrijke processen even stilgelegd worden. Denk hierbij aan adrenaline, cortisol, testosteron en dopamine.

Overleven
Als deze cascade eenmaal in werking gezet wordt, reageert de hond. Bij een uitvallende hond in meer of mindere mate met agressie (en dat is geen oordeel over de hond maar puur wat je aan hem ziet!). Dat is dus onbewust gedrag. Jouw hond maakt niet bewust de keuze om te gaan blaffen, grommen en aan de lijn te trekken als hij bang is. Hij doet het in een reflex, omdat dat zijn overlevingskansen vergroot.
Als jouw hond minutenlang tekeer gaat, is hij natuurlijk niet al die tijd in een soort van vlaag van verstandsverbijstering. Als eenmaal het proces op gang gebracht is, komt er wel een analyse-moment. Een moment waarop de hond wel weer bewuster doet wat hij doet. Maar; omdat zijn lijf nog steeds vol zit met razende hormonen en neurotransmitters, is het erg moeilijk en voor de meeste honden onmogelijk om op dat moment te stoppen als er niets veranderd is aan de prikkel. Jouw hond staat in overlevingsstand..

Waarom is dit nu belangrijk om te weten? 

1. Omdat het uitvallen geen bewust proces is, heeft het geen enkele zin om te corrigeren. Correcties (verbaal of fysiek) werken op gedrag waarvan de hond een consequentie kan inzien. Hij realiseert zich; als ik dit of dat doe, gebeurt er iets leuks of iets minder leuks. En daar kan hij zijn gedrag op aanpassen.
   Dit proces (operante conditionering) speelt zich af in het bewustzijn van de hond en dat is dus iets anders dan wat er gebeurt als je hond uitvalt. Het kan best zijn dat de hond stopt met uitvallen in reactie op jouw stem, pijn of een oncomfortabel gevoel. Maar hij zal geen relatie leggen met zijn eigen gedrag en de volgende keer weer uitvallen.
2. Sterker nog… omdat het een onbewust proces is, is er een reëel risico dat het gedrag van jouw hond in reactie op een bedreigende prikkel heftiger wordt als je wél corrigeert. Dit heeft te maken met hoe een hond associaties maakt (klassieke conditionering). Als jouw hond in een reflex reageert op een prikkel, is hij daar op gefocust terwijl hij doet wat hij doet (uitvallen). Over dat uitvallen denkt hij dus niet na…
   Als je hem op dat moment corrigeert, bestaat er een reële kans dat hij jouw stem of de ruk aan de lijn koppelt aan de prikkel. De prikkel wordt in zijn hersenen de voorspeller van iets minder leuks (jouw gemopper of pijn/oncomfortabel gevoel). Omdat het uitvallen geen bewust proces is, kan hij niet de relatie leggen tussen zijn eigen gedrag en de correctie. Hij denkt immers niet na over zijn eigen gedrag…
3. Als jouw hond uitvalt, heeft die biefstuk dus geen zin. Zijn lichaam zit in zo’n kettingreactie om te overleven, dat hij daar maar moeilijk uit te krijgen is. Ook al zou hij willen! Zijn lichaam geeft hem de opdracht om ervoor te zorgen dat hij blijft leven, dan is zelfs een biefstuk niet zo belangrijk…

Conclusie
Om het uitvallen succesvol te kunnen stoppen, moet je de reflex dus voor zijn. Je hond moet naar de prikkel kunnen kijken zonder daar direct een bedreiging in te zien, zodat hij niet in de overlevingsmodus schiet. Pas dan kun je jouw hond leren een bewuste keuze te maken.
Hoe je dat kunt doen, kun je op deze pagina lezen. Ik heb hier de diverse mogelijkheden voor je op een rijtje gezet. 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Het mag niet zonder toestemming worden overgenomen. Delen van deze link mag wel!