Voelt jouw hond zich veilig?

Angst is vaak de achterliggende emotie bij probleemgedrag van honden. Denk aan verlatingsangst, uitvallen naar onbekende honden (niet altijd maar vaak wel angst-gemotiveerd) en blaffen naar visite zijn een paar veel voorkomende voorbeelden. Als een hond zich veilig voelt, is hij in evenwicht en zal angst geen rol spelen.

Factoren voor het veiligheidsgevoel

Als eigenaar speel je een belangrijke rol in dit veiligheidsgevoel, maar ook de omgeving van de hond is cruciaal. David Appleby en Jolanda Pluijmakers hebben in 2004 een artikel* geschreven over dit veiligheidsgevoel en dan met name in relatie tot verlatingsangst. Zij omschrijven in dit stuk  hoe verschillende prikkels uit de omgeving van de hond een grote invloed hebben op de zogenoemde emotionele homeostase. Een ander woord voor het in evenwicht zijn van de emoties, je zou het ook stabiel of “lekker in je vel” kunnen noemen (alhoewel dat waarschijnlijk minder wetenschappelijk verantwoord is )
Vanaf dat een pup vier weken oud is, ontwikkelt de hond een associatie tussen zijn emotionele toestand en mensen, dieren en voorwerpen uit zijn omgeving. Fysieke processen zorgen er bv. voor dat een hond zich “van nature” ontspannen voelt, waardoor die associaties op jonge leeftijd goed gemaakt kunnen worden.

Het resultaat is, dat een hond zich veilig voelt met bepaalde prikkels in de buurt. Met als consequentie dat hij zich minder veilig voelt, als die prikkels er niet zijn. Om je een beetje in te kunnen denken wat het effect van die prikkels zijn, zou je je kunnen voorstellen hoe je je voelt als je voor het eerst alleen op vakantie gaat naar een land waar je nog nooit geweest bent. Je spreekt de taal niet en je hebt geen idee in welk soort hotel je terecht komt. Voor heel veel mensen geldt, dat ze zich hierbij niet echt prettig voelen.. Komt daar nog bij dat je je bagage kwijt raakt en iemand ook nog eens je geld steelt, dan is er een kans dat het vakantiegevoel al snel omslaat in een soort wanhoop. In dit voorbeeld zijn het gezelschap van een bekende, je eigen woonplaats, je eigen taal, je eigen spullen en je eigen geld de prikkels die er voor gezorgd zouden hebben dat je je wel veilig zou voelen.

Belangrijkheid van een prikkel

Een hond heeft ook diverse prikkels uit zijn omgeving nodig om zich veilig(er) te voelen. Welke prikkel belangrijk wordt en in welke mate, wordt volgens het artikel van Appleby en Pluijmakers bepaald door:

• hoe nadrukkelijk aanwezig is de prikkel

• hoe lang is de hond aan de prikkel blootgesteld

• de mate van stimulans die van de prikkel uitgaat

Een eigenaar die een pup van 8 weken ophaalt, vier maanden thuisblijft om de pup te begeleiden, heel veel speelt, traint en de pup nooit alleen laat, kan dus een hele belangrijke prikkel worden die noodzakelijk is voor het houden van een veiligheidsgevoel.  Vanzelfsprekend is het fijn (en wenselijk!) dat je een goede band hebt met je hond. Maar het is belangrijk dat je ervoor zorgt dat er ook andere prikkels in de omgeving van de hond zijn waar hij zich veilig bij voelt. Als jij als eigenaar zijnde de enige of een overmatig belangrijke prikkel bent voor het evenwicht van de hond, kunnen er problemen zoals verlatingsangst ontstaan.

Zorg dat je hond niet aan één specifieke prikkel hecht
Krijg je een pup in huis of een herplaatser (!), probeer dan te voorkomen dat de hond zich aan één specifieke prikkel (meestal de eigenaar) hecht. Dit kun je op verschillende manieren doen:

• Verdeel de taken (als dat kan) zoals voeren, uitlaten, borstelen onder de gezinsleden

• Stimuleer zelfstandig gedrag, bv. met behulp van hersenwerk of speuren

• Wees kritisch op de slaapplaats van de hond; als de hond zich sterk aan de eigenaar dreigt te hechten, is het verstandiger om de hond (na een eerste gewenningsperiode waarin je bv. een pup langzaam maar zeker elke keer een stukje verder van je bed/slaapkamer weg zet) niet op het bed of op de slaapkamer te laten slapen.

• Voorkom dat de hond je overal in huis achterna loopt, bv. door traphekjes te plaatsen zodat de hond je wel kan zien, maar niet altijd fysiek contact kan maken. Het aanleren van het ontspannen blijven liggen in de mand of een zogenoemde targetmat is ook een goede oplossing (maar vergt iets meer tijd dan een traphekje)

Gebruik prikkels in je voordeel

Als je hond zich al onveilig voelt in een specifieke situatie, dan kun je in de training gebruik maken van prikkels om hem makkelijker weer in zijn evenwicht te helpen. Want ook op latere leeftijd kunnen honden nog leren om deze associaties te maken. Een aantal tips:

• Creëer een veilige plek in huis om te verblijven of om bij angst zich te verstoppen, bv. de bench

• Kijk of je een prikkel kunt toevoegen waarbij een hond zich al veilig voelt. Denk hierbij bv. aan je eigen geur. Of als je de televisie bv. normaal gesproken alleen aan hebt staan als je thuis bent, kun je die ook aan laten staan als je hond het lastig vindt om alleen te zijn. (dit alleen zal NIET voldoende zijn om verlatingsangst op te lossen!!! Maar het kan een beetje helpen)

• Het gebruik van Adaptil

• Voorwerp (bv. Kong of een bench) introduceren in een toestand waarin de hond zich veilig voelt (meestal als de eigenaar er bij is) en dat daarna ook gebruiken in situaties waarin de hond zich minder veilig voelt.

* Appleby, D., Pluijmakers, J. Separation Anxiety in Dogs. The function of homeostasis in its development and treatment. Clinical Techniques in Small Animal Practice, Volume 19, Issue 4, November 2004, Pages 205-215