Moet je je hond castreren? Dit is het enige juiste antwoord....

Voor veel honden-eigenaren is het op een gegeven moment een vraagstuk: moet ik mijn hond castreren of niet? De motivatie achter die vraag is heel verschillend. Sommige eigenaren denken er over na omdat ze bang zijn dat er puppy's komen. Anderen overwegen het omdat er potentieel gezondheidsvoordelen kunnen zijn (wat door de dierenarts wordt aangedragen of bevestigd). En een derde groep hoopt met de castratie een oplossing te vinden voor probleemgedrag. De vraag wordt dus makkelijk gesteld. Het antwoord daarentegen, is nog niet zo heel erg simpel....

Laten we beginnen met het vaststellen wat castratie nu eigenlijk is. Want daar begint eigenlijk al de eerste verwarring. Castratie is het weghalen van de organen die de meeste geslachtshormonen produceren. Bij de reuen zijn dat de testikels, bij de teven zijn dat de eierstokken. Bij reuen en bij teven worden die dus weggehaald. Bij teven wordt soms ook de baarmoeder verwijderd, soms blijft die achter. 
Voor teven wordt vaak de term "sterilisatie" gebruikt, maar dat is niet juist. Sterilisatie is namelijk het afbinden van de eierstokken of bij reuen de zaadleiders. Dat is óók een optie als je enige doel is om te voorkomen dat je hond nageslacht produceert. Maar het is niet gebruikelijk om te doen. Meestal wordt een hond dus gecastreerd; reuen én teven. 
Eerder was met name de castratie van de teef een behoorlijke operatie, omdat de buik open moest. Tegenwoordig kunnen dierenartsen dat ook laparoscopisch doen, dus via een kijkoperatie zoals we dat bij mensen ook kennen. Dat is voor de hond een stuk minder belastend over het algemeen.

Goed. Dat is de 'technische' kant en hoe het in de volksmond wordt genoemd. Dan weten we waar we het over hebben als we de term castratie gebruiken.
De volgende stap naar een antwoord, is kijken naar waarom mensen willen dat hun hond gecastreerd wordt. Er is een aantal redenen die het meeste genoemd worden:
1. voorkomen dat er pups komen (meestal voor teven)
2. vanwege het gemak: een loopse teef geeft 'gedoe' in huis qua schoonmaken als een teef flink bloedt (dat is niet altijd zo overigens en sommige teven houden zichzelf erg schoon)
3. vanwege de gezondheidsvoordelen (meestal voor teven)
4. vanwege gedragsmatige vraagstukken (meestal voor reuen, soms voor teven).  

Het vraagstuk castratie is een lastige. Dat komt doordat er - in mijn ogen - in bijna elke situatie een argument vóór castratie te geven is maar ook een argument tégen...Dus waar doe je als eigenaar goed aan, dat is dan de grote vraag. 
Om tot een antwoord te komen, is het denk ik goed om een splitsing te maken tussen
a. de fysieke gevolgen van een castratie
b. de gedragsmatige gevolgen van een castratie

Fysiek
Laat ik beginnen te zeggen dat ik zeker niet de expert ben in het analyseren van de fysieke gevolgen. Ik ben immers geen dierenarts en het is niet mijn vakgebied. Ik ben dus niet op de hoogte van alle gedetailleerde informatie. Maar wat vast staat, is dat er:

- fysieke voordelen zijn aan een castratie. Dat geldt voor reuen en voor teven. Voor reuen geldt dat ze bijvoorbeeld geen risico meer hebben op teelbalkanker. En voor teven is het risico op melkkliertumoren aanzienlijk kleiner als ze na de eerste of tweede loopsheid gecastreerd worden. En dan hebben we het over aanzienlijke percentages. Zo zijn er vast nog meer voordelen, waar je dierenarts je van op de hoogste zou moeten kunnen brengen. 

- fysieke nadelen zijn aan een castratie. Ook dat geldt voor reuen én voor teven. Met een castratie worden de hormonen verwijderd die onder meer effect hebben op de ontwikkeling van botten en vacht. Zo zie je vaak dat honden die jong gecastreerd zijn, heel slungelig blijven en uit onderzoeken lijken aanwijzingen te komen dat ze ook gevoeliger zijn voor problemen met het bewegingsapparaat. Een andere vacht hoeft niet perse een probleem te zijn, als je geen moeite hebt met een hond die niet helemaal aan de rasstandaard voldoet ;) Maar als je hond fikse vachtverzorging nodig heeft en de castratie leidt bijvoorbeeld potentieel tot meer klitten en knopen, kan het wel een belangrijke afweging zijn. 

Gedrag
Ik heb wel de expertise over het gedrag dat je hond kan laten zien na een castratie. Niet alleen op basis van de theorie, maar ook op wat ik in de praktijk veel en vaak zie. De vraag over castratie wordt vaak aan mij gesteld, vanwege gedrag dat een hond laat zien dat een eigenaar niet zo prettig vindt. Dat kan van alles zijn. Vaak gaat het om blaffen, uitvallen, of 'druk zijn'. Rij- en markeergedrag zijn ook vaak aanleiding om na te denken over castratie. En zelfs issues met angst of met niet alleen kunnen zijn, zijn voor een eigenaar soms reden om een castratie te overwegen. Al dan niet 'aangemoedigd' door opmerkingen uit de omgeving. 

Laat ik - voor dat ik verder ga - hier heel duidelijk het statement maken dat ik niet vóór of tégen castratie ben! 
Ik ben alleen wel tegen castratie om de verkeerde reden en/of met de verkeerde verwachting. En dat is helaas wel wat ik geregeld zie gebeuren. 

Een castratie beïnvloedt met name gedrag dat vooral aangestuurd wordt door geslachtshormonen. Uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld markeergedrag en weglopen van reuen minder wordt na een castratie. Maar gedrag dat te maken heeft met angst, frustratie of paniek, wordt maar heel zelden tot nooit gestuurd door geslachtshormonen en de kans dat een castratie daarin van positieve invloed is, is niet heel erg groot. 

Sommige honden - met name reuen - reageren soms door een stress-response heftiger dan wat je zou willen. De onderliggende emotie is dan niet per definitie heel negatief of 'groot', maar omdat een hond makkelijk opgewonden raakt is de uiting daarvan wel erg explosiever. Zeg maar de 'schreeuwers' onder de honden, de opgewonden standjes met een grote mond (maar meestal een klein hartje) ;) Voor sommige van deze honden kan een castratie ook een positieve invloed hebben, omdat de opwinding minder wordt en dus het gedrag minder heftig. Maar; geen garantie want juist hier is het heel lastig te voorspellen of de emotie de 'boosdoener' is van het gedrag of de opwinding die het gedrag stuurt. 

Als de hond namelijk reageert vanuit angst, loop je het risico dat na een castratie het gedrag juist erger wordt. Ik schreef daarover al eens dit artikel. Een fijne manier om het effect te testen, is een chemische castratie van een reu (voor een teef bestaat er niet iets soortgelijks). Hierbij wordt een chip ingebracht die ervoor zorgt dat de testosteron-productie van de hond sterk vermindert voor een periode van een half jaar tot een jaar. Je bootst daarmee een echte castratie na. Het effect is dus vergelijkbaar met dat van een echte castratie. "Vroeger" werd er bij een tijdelijke castratie gebruik gemaakt van Tardac. Het effect daarvan is niet te vergelijken met een echte castratie. Bij Tardac spoot je namelijk een ander (vrouwelijk) hormoon in, echt iets anders dus dan dat de testosteron verminderde. Bij de chemische castratie verminder je de hoeveelheid testosteron wel en dus is het te vergelijken. 

Moet je je hond castreren? 
Het enige juiste antwoord is......
dat dat niet te zeggen is op voorhand omdat het per hond (en eigenaar) verschilt wat het beste is om te doen. 

Je argumenten om het wel/niet te doen, zullen heel anders zijn als je het doet omdat je geen pups wilt, dan wanneer je het doet omdat je denkt dat het probleemgedrag oplost. Uit mijn ervaring en uit onderzoeken blijkt dat het maar zelden de oplossing is voor probleemgedrag. En weet dat er naast de potentiële voordelen van een castratie, ook potentiële nadelen zijn. 

Ik denk persoonlijk dat je de geboorte van ongewenste pups ook op een andere manier kunt voorkomen (vooral goed opletten en je eigen maatregelen nemen ;) ) Maar: als je meerdere honden hebt, intacte reuen én teven, is het al weer een heel ander verhaal dan als je één hond hebt en je alleen andere honden tegenkomt tijdens een wandeling. 
Voor mij persoonlijk wegen de nadelen van een castratie van een reu niet op tegen de mogelijke voordelen. Maar de keuze voor het wel/niet castreren van een teef vind ik op gezondheidsgebied weer veel ingewikkelder, omdat er wel een duidelijk gezondheidsvoordeel zit aan een relatief vroege castratie. Maar ook nadelen. Dus ik ben blij dat Hailey al gecastreerd was toen ik haar kreeg, zodat ík die keuze niet hoefde te maken :) 
Persoonlijk kan ik me niet voorstellen dat ik mijn honden definitief zou castreren vanwege gedrag, juist ook vanwege die negatieve gezondheidsrisico's. Griffin had tijdens zijn jachttraining zoveel last van zijn hormonen, dat hij chemisch gecastreerd is. Daar ging zijn en mijn plezier tijdens de training en tijdens de wandelingen echt 500% van omhoog. Maar daarna kreeg hij ook problemen met zijn botten. Oorzaak - gevolg? Ik heb werkelijk waar geen idee. Maar ik ben wel blij dat ik daar mijn keuze in gemaakt heb en het niet heb herhaald. Betekent dat dat het 'juiste' is voor iedere hond en voor iedere eigenaar? 
Ab-so-luut niet!! 

Kijk naar wat je wilt bereiken, wat het karakter en persoonlijkheid is van je hond, wat zijn/haar leeftijd is en welk gedrag je hond nu laat zien. Schakel professionals in die je kunnen adviseren, als je het niet weet. Overleg met je dierenarts over de voor- en nadelen op het fysieke vlak. Als je je hond wilt laten castreren vanwege gedrag, overleg dat dan met een gedragstherapeut. Raadpleeg NIET dokter Google ;) maar bouw op professionals en laat je goed voorlichten. 

Eén van de mensen door wie je je goed kunt laten voorlichten, is college Pascalle Roulaux. Zij is ook gastdocente bij Annorlunda Kynologisch Kenniscentrum. Ze heeft zich gespecialiseerd in de voor- en nadelen van een castratie. Met haar medische achtergrond en haar opleiding tot gedragstherapeut, is ze expert op dit gebied. Je kunt haar hier vinden.

Vragen over dit artikel? 
Wordt dan lid van de gratis Doet ie anders Nooit! Club op Facebook! 

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname van dit artikel is niet toegestaan zonder schriftelijke toestemming. Delen van de link naar dit artikel via social media wordt op prijs gesteld.