Waarom doet je hond dat eigenlijk?

Als je een hond hebt die dingen doet die vervelend zijn, ongewenst of misschien zelfs gevaarlijk, is de kans groot dat je daar iets aan wilt doen. Verstandig ook! Dat is niet iets van de laatste tijd, al tientallen jaren lang willen eigenaren gedrag van hun hond beïnvloeden. Zodat je niet meer worstelt met wat je hond doet. 'Vroeger' deden we dat op een andere manier dan ik het nu doe. In dit artikel leg ik uit waarom het anders is dan 'vroeger' én waarom dat belangrijk is! Die andere aanpak. 

In het verleden (en dan heb ik het niet eens over het verre verleden), werd naar een hond gekeken als een soort van doosje. Aan de voorkant stopte je er een prikkel of commando in en aan de achterkant kwam er dan gedrag uit. Wat daarbinnen in dat hoofd en het lijf van de hond gebeurde, wisten we niet of vonden we niet belangrijk. De training was met name en alleen gericht op het veranderen wat de hond deed. Dat deden we door te bekrachtigen of te corrigeren, met operante conditionering. Lees meer over dit zogenoemde leerprincipe in dit artikel. 

Inmiddels weten we meer over de hond. Zo weten we dat een hond, net als wij, bepaalde emoties heeft. En dat die emoties heel vaak de onderliggende reden is dat een hond doet wat hij doet.
Als je nu denkt; een hond emoties?
Hoezo?
Wat is daarvoor het wetenschappelijke bewijs (kritisch denken is altijd goed!)?
Dan verwijs ik je graag naar onder meer de MRI-scans die gemaakt zijn bij honden om hun hersenactiviteit te meten (super staaltje positieve training, maar dat terzijde ;) ) 
Zelf gebruik ik vaak de hypotheses van neurowetenschapper Jaak Panksepp en zijn theorieën over emotioneel-motivationele systemen, aangevuld door ideeën hierover van professor Daniël Mills. Collega Elian Hattinga van 't Sant schreef een mooie samenvatting van Panksepps theorieën, die hier te downloaden is. 

In de praktijk zie ik dat angst (FEAR) vaak een onderliggende emotie is als een hond iets doet dat vervelend, lastig of gevaarlijk is. Uitvallen op straat bijvoorbeeld of blaffen naar visite heeft vaak angst als onderliggende emotie. Overigens; 'vaak' is niet hetzelfde als 'altijd'!! 
Ook andere emotionele-motivationele factoren kunnen een rol spelen. Denk aan prooi-agressie (najagen van vee bijvoorbeeld) wordt veroorzaakt door o.m. SEEKING (exploreren) en het slopen van een deur om toegang te krijgen tot de eigenaar als die niet thuis is, wordt veroorzaakt door frustratie (RAGE). Overigens is het maar zelden zo dat er maar één emotie actief is, vaak is het een combinatie van verschillende. Het is ingewikkelde materie ;) 

Moderne gedragstherapeuten en hondenprofessionals kijken niet alleen maar naar wat de hond doet. Maar ook wáárom hij dat doet. Het is belangrijk dat het probleem van de eigenaar opgelost wordt. Maar je wilt óók de hond helpen. In een simpel voorbeeld: je wilt natuurlijk dat het trekken aan de lijn vermindert omdat de eigenaar daardoor geen last meer heeft van zijn schouder. Maar je wilt ook dat de hond niet meer bang is voor geluiden, want dat was de reden waarom de hond zo aan de lijn trok. Om naar huis te komen.
Als je niet alleen het gedrag wilt veranderen, maar ook de emotie, train je vaak op een andere manier. Je gebruikt daarbij - naast (vaak) operante conditionering om het gedrag te veranderen - ook klassieke conditionering (lees daarover meer in dit artikel). Met klassieke condtionering heb je een grote invloed op de onderliggende (negatieve) emotie. 

Als je aan de slag gaat met emoties, kun je niet heen om het fenomeen 'stress'.
Belangrijk om te weten: stress is geen emotie!
Stress is namelijk een fysiek proces. Iets dat gebeurt als gevolg van een emotie (of van fysieke veranderingen). Die emotie hoeft overigens ook niet persé negatief te zijn. Oók positieve emoties zijn aanleiding voor het ontstaan van stress! In grote lijn is de volgorde als volgt:
1. Er is een prikkel
2. die leidt tot een emotie
3. die emotie leidt tot stress
4. emotie en stress samen leiden tot gedrag
Dit is natuurlijk een vereenvoudigde uitleg! Het is veel gedetailleerder en niet zo exact in te delen in stappen. Maar het verduidelijkt hopelijk het verband tussen prikkel, emotie, stress en gedrag. En ook dat stress en emotie niet hetzelfde zijn. 

Die stress kan in één keer heel veel zijn, als het gevolg van een heftige emotie. Het kan óók zijn dat diverse 'kleinere' gebeurtenissen de figuurlijke stress-emmer vullen. Dat gebeurt er ineens iets relatiefs eenvoudigs, wat alsnog tot een heftige reactie leidt. Het verhaal van de overlopende stress-emmer kun je hier nog eens uitgebreid lezen. 

Wil je succesvol je hond (en jezelf) helpen? 
Dat is het als eerste belangrijk dat je de al aanwezige (negatieve) emoties zoveel mogelijk positief beïnvloedt. Als eerste door zoveel mogelijk moeilijke situaties waarin die emotie op kan spelen, te voorkomen. En als tweede door je hond niet te corrigeren. Dat is natuurlijk allemaal niet dé oplossing. Maar door deze twee maatregelen in te voeren, vult de stress-emmer zich al veel minder. Door dan nog te werken met andere manieren om stress te verminderen (luister hier mijn podcast over dit onderwerp), creëer je de optimale omstandigheden om te trainen. Zodat je in een combinatie van klassieke en operante conditionering de emotie én het gedrag van je hond kunt veranderen. 

Heb je géén aandacht voor die onderliggende emotie? Dan loop je het risico op de volgende scenario's:
* Het gedrag van je hond stopt op korte termijn, in specifieke gebeurtenissen. Maar voor de langere termijn worden de reacties alleen maar heftiger
* Je bestrijdt het symptoom, maar niet de kern van het probleem
* Je lost misschien je eigen probleem op door het gedrag te stoppen, maar voor je hond is het nog net zo vervelend (of misschien zelfs nog vervelender). Realiseer je: het meeste probleemgedrag heeft als basis een negatieve emotie. Je hond doet het meestal niet voor de lol...

Dit artikel is geschreven door Monique Bladder, hondengedrag-specialist. Overname van dit artikel is niet toegestaan zonder toestemming, delen via social media wordt op prijs gesteld.

Meer weten en leren over honden en hun probleemgedrag? 
Praat dan mee in de (gratis) Doet ie anders Nooit! Club op Facebook. 
Bekijk mijn video's op mijn YouTube-kanaal (vergeet niet te abonneren!)
Of luister naar mijn wekelijkse podcast: Doet ie anders Nooit!